کاداستر چیست؟
کاداستر دارای دو معنای لغوی و اصطلاحی است. از لحاظ لغوی کاداستر از ریشه یونانی واژه کاتاستکین بمعنای راه، لیست و دفترچه گرفته شده است که البته بی‌ارتباط با معنای اصطلاحی آن نیست. در اصطلاح کاداستر به آن دسته از نقشه‌برداری‌های ثبتی اطلاق می‌شود که دارای ارزش حقوقی بوده، به گونه‌ای که می‌توانند سه امر ارزش، موقعیت و مالکیت اراضی را برای مراجع اداری و قضایی و نیز اشخاص خصوصی معین کنند. در اصطلاح اداری کاداستر مجموعه‌ای از اطلاعات دقیق و طبقه‌بندی شده و به روز از اراضیموجود در یک کشور است که محدوده‌های مالکیت اشخاص را به همراه اطلاعات حقوقی مرتبط با هر ملک را به ما می‌دهد. در واقع کاداستر ابزاری است که با ارایه اطلاعات دقیق و به روز در قالب کروکی‌های مشخص از عرصه و اعیان املاک به ما کمک خواهد کرد تا بتوانیم به وسیله آن قلمرو و موقعیت و نیز ارزش مالکیت افراد را مشخص کرد.
تفاوت نقشه با کاداستر
از قرن‌ها پیش به منظور حفظ محیط و محدوده‌ای بنام ملک که مردم در قالب یکسری مقررات و محدودیت‌ها در آن زندگی یا کار می‌کنند، روش‌ها و شگردهای مختلفی بکار گرفته شده است؛ بطوری‌که در ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد روش‌هایی در مصر قدیم برای اندازه‌گیری ابعاد زمین‌ها به منظور مالکیت و اخذ مالیت انجام شده و دلایلی در دست است که موضوع اداره زمین و مالکیت از ۲۰۰۰ سال قبل توسط مصری‌ها و بابلی‌ها بصورت اولیه شبه کاداستر مطرح بوده است.
مهمترین دستاورد بشر در حال حاضر که می‌تواند جایگزین تلاش‌هاس سابق در این خصوص شود کاداستر است. برای روشن شدن موضوع لازم است به صورت مختصر تعریفی از نقشه به عمل آید و سپس اختلاف آن با نقشه کاداستر تشریح شود. نقشه اراضی و املاک دارای ویژگی‌هایی است که یکی از این خصوصیات مقیاس نقشه است.
منظور از مقیاس نقشه اراضی و باغات و… آن است که عین آن‌ها در طبیعت وجود دارد ولی به میزان یعنی (مقیاس) کوچک شده است و در نتیجه مفهوم نقشه یک در هزارم آن است که تمام نقاط ملک مورد نظر در نقشه ترسیمی به مقدار دو هزار بار از وضع طبیعی موجود آن کوچکتر ترسیم شده است. از ویژگی‌های دیگر نقشه داشتن شکل هندسی (مربع، مستطیل، مثلث و کثیرالاضلاع) است. طول متر هر نقطه‌ای از نقشه و میزان درجه هر زاویه‌ای را با وسایل و ابزار هندسی مانند اشل و نقاله و غیره قابل محاسبه است.
در گذشته برای تثبیت موقعیت اراضی و املاک و مشخص بودن محدوده هر ملک در تعریف حدود آن در عوارض موجود در طبیعت مانند رودخانه و جاده و… استفاده می‌شد و حدود املاک به رودخانه و جاده محدود می‌شد و علاوه بر آن برای مشخص شدن حدود و ثغور از نقاط ثابت مصنوعی که ایجاد می‌کردند، بهره‌برداری می‌شد که به آن میله‌گذاری گفته می‌شد و آن عبارت از این بود که در شکستگی‌های محدوده اراضی، چاله‌ای بوجود آورده و در آن مواد ارزان که دیر فاسد می‌شود، می‌ریختند (مانند ذغال و پوسته آهکی تخم مرغ که سفید است و زود مشخص می‌شود) و در تعریف حدود چنین قید می‌شود که از میله یک منصوبه در … تا میله … منصوبه در … به طول … متر محدود است به اراضی…
با گذشت سال‌های متمادی؛ افزایش ارزش اراضی و تغییر اراضی طبیعی مانند جاده و رودخانه بر اثر فرسایش و عدم به دست آمدن میله‌های منصوبه، موجب بروز اختلافات ملکی شدند.
عمده اختلافات محدوده اراضی در منطقه فیروزکوه و دماوند منشا آن تغییر جاده است: اما نقشه‌های کاداستر با تثبیت نقاط ثابت بر اساس طول و عرض جغرافیایی غیرقابل تغییر است و از بروز اختلافات پیشگیری می‌کند.
برای تهیه نقشه کاداستر به دو طریق می‌توان عمل کرد، یکی زمینی که مقرون به صرفه نیست و دیگری به صورت هوایی که این روش مطلوب است که بدوا باید با پرواز عکسی بر اساس مقیاس مورد نظر تهیه کرد و سپس عکس‌ها دارای ابهاماتی مانند سایه‌ها که متخصصین با مراجعه به محل نسبت به شفاف‌سازی اقدام می‌کنند و سپس در بخش فتوگراتمری تبدیل به نقشه می‌شود و در نهایت اطلاعات توصیفی به آن الحاق می‌شود. مهندسین جوان متعهد که سرمایه ارزنده نیروی انسانی در این رابطه بوده و دارای تخصص ویژه هستند و عهده‌دار این وظیفه خطیر هستند.
اما کاداستر پیشرفته‌ترین این نقشه‌ها است که وضعیت هر نقطه از خاک پهناور کشورمان با مراجعه به آن مشخص می‌شود. کاداستر می‌تواند به بسیاری از اختلافات ملکی پایان دهد و مانع از زمین‌خواری شود. شاید دلیل اصلی طول کشیدن تصویب کاداستر در مجلس همین موضوع باشد که منافع بسیاری را به خطر خواهد انداخت.
در مجلس شورای اسلامی لایحه‌ای به نام لایحه کاداستر مطرح شده است. البته موضوع تهیه نقشه کاداستر پیش از این و در دیگر قوانین نیز وجود داشته است اما گویا مجلس قصد دارد با تصویب این لایحه بر سرعت و شتاب تهیه نقشه کاداستر بیفزاید. در صورت تهیه چنین نقشه‌ای به صورت قابل ملاحظه‌ای از میزان زمین‌خواری کاسته خواهد شد، احتمالا به همین دلیل است که تهیه آن با مشکلاتی همراه شده و تاکنون به تاخیر افتاده است.